Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizi Nedir? Nasıl Yapılır?
Dijital dönüşüm olgunluk analizi ile işletmelerin organizasyonel yapıları ve üretim süreçleri, müşteri ilişkileri, Ar-Ge ve Ür-Ge yönetimi, kalite yönetimi, depo yönetimi, bakım yönetimi, vb tüm süreçleri, işletmeye özel kriterler çerçevesinde, işletmenin dijital dönüşüm teknolojilerine sahip olma, yararlanma ve bunlardan stratejik avantaj sağlama düzeyi belirlenir.
Olgunluk modelleri, kuruluşların belirli bir işlevsel, stratejik veya örgütsel alanda mevcut yeterlilik düzeylerini anlamalarına yardımcı olmak için genellikle öz değerlendirme temelinde kullanılan nispeten yaygın bir araçtır. Ayrıca, farklı olgunluk analizlerini kullanmak, değerlendirmek ve tartışmak, bir kuruluşun zaman içinde daha yüksek bir olgunluk düzeyine ulaşmasını sağlayacak ortak bir anlayış kazanması yönünde yardımcı olabilir.
Olgunluk modelleri, ağırlıklı olarak metriklere dayanmak yerine, süreçlere ve bu süreçlerin geniş sonuçlarına odaklanarak, doğası gereği genellikle tanımlayıcıdır. Doğaları gereği, Olgunluk Modelleri süreçlerin ayrıntıları veya geniş kapsamlı sonuçlara nasıl ulaşılması gerektiği konusunda kuralcı değildir. Herkese uyan tek bir yöntem veya uygulanması gereken ayrıntılı bir yöntem yoktur.
Bununla birlikte, Olgunluk Modeli'nin bir yönetimin değerlendirmesine yardımcı olacağı şey, mevcut olgunluk düzeyleri ve bu süreçte dikkate almak isteyebilecekleri süreçlerin ve geniş sonuçların türü bakımından kendilerini nerede gördükleridir.
Bununla birlikte, Olgunluk Modelinin bir işletmenin değerlendirmesinde yardımcı olacağı noktalar, işletmenin mevcut durumu (süreç, organizasyon ve teknoloji bileşenlerinde) kendilerini nerede gördükleri ve ayrıca dijital dönüşüm kültürü ve liderliği seviyeleridir.
Dijital Dönüşüm Nedir?
Dijital dönüşüm, bir organizasyon, endüstri veya ekosisteme, tüm düzey ve işlevlerdeki dijital teknolojilerin (her türlü yazılım ve donanım), süreçlerin ve yetkinliklerin aşamalı ve akıllı bir şekilde entegre edilmesi ile yaşanan kültürel, organizasyonel ve operasyonel bir değişimdir.
Dijital dönüşüm, çeşitli paydaşlar (mümkün olan en geniş anlamda müşteriler) için değer ve yeni hizmetler yaratmak, yenilik yapmak ve değişen koşullara hızla uyum sağlama yeteneklerini kazanmak için teknolojileri kullanır.
Dijital Dönüşüm Teknolojik Altyapının Dönüşümü Değildir.
Dijital dönüşüm, yeni bir iş ve yaşam kültürüne geçiştir.!
Bir kuruluşun, iş sonuçlarına ulaşmak için dijital dönüşümü yalnızca dijital teknoloji açısından değil, insanlar, kültür ve süreçler dahil olmak üzere bütünsel ele alması gerekir.
Dijital Olgunluk Nedir?
Dijital Olgunluk, bir kuruluşun teknolojideki gelişmelere ve değişen trendlere hızlı bir şekilde yanıt verme yeteneğini ifade eder. Odak noktası, bu yeni yetenekler ve tüketici çıkarları aracılığıyla, rakiplere karşı rekabet avantajı sağlayacak kadar hızlı değer yaratmaktır. Dijital Olgunluk, yeni teknolojiden en iyi şekilde yararlanabilecek araçlara ve insan kaynaklarına yatırım yapılmasını gerektirir.
Şirketler İçin Dijital Olgunluğun Önemi
COVID-19 salgını, şirket liderlerini, dijital dönüşümü beklenenden daha erken benimsemeye sevk ederek, dijital teknolojilerin daha önce hiç görülmemiş bir hızda uygulanmasına neden oldu. Bu durum, istatistiklerle de kanıtlanmıştır. Sözgelimi Deloitte’ın küresel çapta yaptığı araştırmaya baktığımızda, Bilgi Teknolojileri yöneticilerinin %97'sinin şirketlerinin COVID nedeniyle dijital dönüşümden geçtiğini ve %60'ınin ise "COVID’in büyük miktarda değişikliğe" sebep olduğunu belirttiklerini görürüz.
Bu dijital dönüşüm zorunluluğuna, “Dijital dönüşüm olgunluk” düzeyi yüksek olan firmaların, çok daha hızlı uyum sağlayarak rekabet avantajı kazandıklarını görmekteyiz.
Ayrıca Deloitte raporunda, dijital olgunluğa sahip şirketlerin %43'ünün sektör ortalamalarından, önemli ölçüde daha yüksek net kar elde ettiğini bildirmiştir.
Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizinin Amacı Nedir?
Dijital olgunluk modelinin amacı, şirketinizin mevcut performansını değerlendirmek ve gelecekteki dijital dönüşümünüz için bir yol haritası sağlamaktır. Bu çerçevede ne kadar gelişmiş olursanız, şirketinizin dijitalleşme çabaları o kadar verimli ve etkili olur.
Dijital Dönüşüm Olgunluk Düzeyi Nasıl Belirlenir?
Başarılı dijital dönüşüm süreçleri, yüksek dijital olgunluk yeteneğine dayanır. Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizi Modelleri ise, küçük, orta ve büyük ölçekli işletmeler ve ayrıca üretim ve hizmet satan işletmeler açısından değişiklikler gösterir. Bu sebeple birçok Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizi Modeli mevcuttur ve tek bir standart yoktur. Olgunluk Analizi Modellerinden bazıları:
Google Dijital Olgunluk Analizi Modeli
S.I.R.I (Smart Industry Readiness Index)
D3A Dijital Olgunluk Analizi
McKinsey Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizi
Deloitte vb kurumların uyguladığı birçok dijital dönüşüm olgunluk analizi metodu mevcuttur.
Hepsinin temel değerlendirme alanları aynı olsa da detaylarda farklılıklar gösterirler.
Olgunluk Analizi Parametlerine Genel Bir Bakış
Kurum içi strateji
Liderlik
Ürün ya da hizmetler
Operasyonlar
Yatay ve dikey entegrasyon
Kültür
İnsan Kaynağı ve yetkinlikler
Yönetim ve yönetişim
Teknoloji
İyileştirme hedefleri
Başarılı dijital dönüşüm örnekleri
Fakat bununla birlikte her ölçekteki veya sektördeki firma için dikkate alınması gereken bazı temel alanlar vardır. Bunlar firmaların dijital olgunluğunun değerlendirilmesi ve iyileştirme için kilit alanlardır. Yararlı bir çerçeve sunmak için burada sizlerle paylaşmak isterim.
Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizi Çalışmasının Adımları
Analizin kapsamını tanımlayın: Bu, kuruluşun süreçler, sistemler veya teknolojiler gibi analiz tarafından kapsanacak belirli alanlarının tanımlanmasını içerir.
Kilit paydaşları belirleyin: Bunlar, analize dahil olacak ve sonuçta sonuçlardan etkilenecek olan bireyler veya gruplardır.
Bir dizi değerlendirme kriteri geliştirin: Bu, kuruluşun dijital teknolojileri kullanımı, veri toplama ve analiz etme yeteneği ve müşteri katılım düzeyi gibi değerlendirilecek belirli alanların veya boyutların tanımlanmasını içerir.
Veri toplama ve analiz etme: Bu, anketler, görüşmeler ve mevcut veri kaynakları gibi çeşitli kaynaklardan veri toplamayı ve bu verileri kuruluşun mevcut dijital olgunluk düzeyini değerlendirmek için kullanmayı içerir.
İyileştirme alanlarını belirleyin: Analizin sonuçlarına göre kuruluş, dijital olarak daha olgun hale gelmek için iyileştirmesi gereken alanları belirleyebilir.
Bir eylem planı geliştirin: Bu, belirli amaç ve hedeflerin belirlenmesini ve bunlara ulaşmak için atılacak adımların ana hatlarını içerir.
Kuruluşun dijital ihtiyaçları ve yetenekleri zaman içinde gelişmeye devam edeceğinden, dijital dönüşüm olgunluk analizinin devam eden bir süreç olduğuna dikkat etmek önemlidir. Bu nedenle, değişen pazar koşullarına ve müşteri beklentilerine ayak uydurduğundan emin olmak için kuruluşun dijital olgunluğunu düzenli olarak gözden geçirmek ve güncellemek önemlidir.
Dijital Dönüşüm Olgunluk Analiz Yöntemleri
Dijital dönüşüm, verimliliği artırmak, müşteri katılımını iyileştirmek ve iş büyümesini desteklemek için bir kuruluşun dijital süreçlerini, sistemlerini ve teknolojilerini optimize etme sürecidir. Bu süreçte önemli bir adım, kuruluşun mevcut dijital hazırlık düzeyini değerlendirmek ve iyileştirme alanlarını belirlemek için bir dijital dönüşüm olgunluk analizi yürütmektir.
Dijital dönüşüm olgunluk analizi yapmak için kullanılabilecek, her biri kendi güçlü yönleri ve sınırlamaları olan birkaç yöntem vardır. Bazı yaygın yöntemler şunları içerir:
Mevcut Durum Analizi: Bu, kuruluşun önceden tanımlanmış bir dizi kriteri kullanarak kendi dijital olgunluğunu değerlendirmesini içerir. Bu, kuruluş içindeki kilit paydaşlar tarafından doldurulan bir anket veya soru formu aracılığıyla yapılabilir. Öz-değerlendirmenin bir faydası, hızlı ve ucuz bir şekilde yapılabilmesidir, ancak kuruluşun dijital olgunluğuna ilişkin kapsamlı bir görüş sağlayamayabilir.
Kıyaslama (Benchmarking): Bu, kuruluşun dijital olgunluğunun aynı endüstri veya sektördeki diğer kuruluşlarla karşılaştırılmasını içerir. Bu, endüstri kıyaslamaları veya McKinsey tarafından geliştirilen Dijital Olgunluk Modeli gibi kıyaslama araçları aracılığıyla yapılabilir. Kıyaslama yararlı bir karşılaştırma noktası sağlar, ancak kuruluşun özel ihtiyaçlarını ve hedeflerini doğru bir şekilde yansıtmayabilir.
Uzman İncelemesi: Bu, kuruluşun dijital olgunluğunu gözden geçirmek ve iyileştirme için öneriler sağlamak üzere bir uzman ekibiyle çalışmayı içerir. Bu uzmanlar, dijital dönüşüm konusunda uzmanlığa sahip danışmanları veya sektör uzmanlarını içerebilir. Uzman incelemesi, değerli iç görüler ve tavsiyeler sağlayabilir.
Veri analizi: Bu, kuruluşun dijital olgunluğunu değerlendirmek için müşteri geri bildirimi, dahili veriler veya pazar verileri gibi çeşitli kaynaklardan gelen verilerin analiz edilmesini içerir. Bu, veri görselleştirme araçları veya istatistiksel analiz yoluyla yapılabilir. Veri analizi, kuruluşun dijital olgunluğunun ayrıntılı ve objektif bir görünümünü sağlayabilir, ancak zaman ve kaynaklar açısından önemli bir yatırım gerektirebilir.
Mülakatlar ve Odak grupları: Bu, kuruluşun dijital olgunluğuna ilişkin iç görülerini ve bakış açılarını toplamak için kuruluş içindeki kilit paydaşlarla görüşmeler veya odak grupları yürütülmesini içerir. Mülakatlar ve odak grupları, değerli iç görüler sağlayabilir ve kuruluşun dijital olgunluğuna ilişkin daha bütünsel bir görüş sağlayabilir, ancak bunlar öznel olabilir ve temsili bir örneklem sağlamayabilir.
Tek bir yöntemin, bir kuruluşun dijital olgunluğunun tam bir resmini sağlama olasılığının yüksek olmadığına dikkat etmek önemlidir. Bu nedenle, kuruluşun dijital hazır olma durumu hakkında daha kapsamlı bir anlayış elde etmek için bir yöntem kombinasyonu kullanmak genellikle faydalıdır. Kuruluşlar, düzenli olarak bir dijital dönüşüm olgunluk analizi yaparak ve zayıf alanlarını iyileştirmek için harekete geçerek, günümüzün dijital ortamında rekabet etmek için iyi bir konuma sahip olduklarından emin olabilirler.
Dijital Dönüşümdeki Başarısızlık Nedenleri
1- Süreçlerin karmaşıklığı
Farklı büyüklükteki ve türdeki firmaların ve müşterilerin oluşturduğu karmaşıklık.
2- Kaynak Eksikliği
Zaman, finansal kaynak, dijital okuryazarlık yetkinliği yüksek personel eksikliği
3- Teknolojinin Benimsenmemesi
Doğru zamanda doğru teknolojinin seçilememesi veya yanlış teknolojik çözümlerin seçilmesi sebebiyle kurumların teknoloji çöplüğü haline gelmesi
4- Değişime Direnç
Bireysel veya kurumsal direnç. Konfor alanında kalma isteği
5- Veri Koruma ve Güvenlik İhlali
Her yerden erişimi kolaylaştıran bulut çözümler, beraberinde güvenlik önlemlerini de getirmektedir.
6- Üst yönetim tahahüttünün eksikliği
Bu tarz değişim, dönüşüm projelerinde üst yönetimin liderliği, öncülüğü, ekipleri motive edici yaklaşımı, sahiplenmesi ve profesyonelliği önem kazanmaktadır. Aksi takdirde böyle bir zorlu projeyi tek başına bir proje yöneticisi kaldıramaz.
7- Sürekli değişimden kaynaklanan yorgunluğa
Kurumların değişimleri “kervan yolda güdülür” usulü ele almaları, çalışan herkesi yorar ve motivasyon kırar. Stratejiler böyle zamanlar için yapılır. Sektörel araştırmalar, benchmarking çalışmaları, ekonomik ve teknolojik değişim vb bir çok kriter normalde kurumlarda sene başlarında düşünülmeli, ele alınmalı, araştırılmalı ve “en kötü duruma” hazır olacak şekilde stratejiler hazırlanmalı. Ama maalesef ülkemizde çok az işletmenin böyle bir strateji çalışması yapma alışkanlığı mevcut.
8- Kuruluşların müşterilerinin kendilerinden ne istediğini anlayamaması
Akıllı hale gelememiş bir işletme, müşterilerine ait bilgileri de doğal olarak toplayamaz. Toplamaz. Şirketlerin önce kendilerinin süreç, insan ve teknoloji entegrasyonu ile dijital bir hafıza oluşturmaları ve Akıllı Bir Şirket haline gelmeleri gerekmektedir. Neyi kastediyorum? Kurum içinde kullanılacak bir bilgi teknolojileri çözümü ile (yazılım) tüm süreçlere ait bilgiler bir kayıt birliği halinde toplanmalı ve yönetsel göstergeler üzerinden analiz edilerek, raporlanarak ve sürekli bir kıyaslama çalışması ile sayısal olarak yönetilmeli. Şunu bir kez daha hatırlatmama izin verin: “Ölçemediğiniz şeyi yönetemezsiniz”
9- Kurumsal bir zekaya sahip olmadan yani Akıllı bir şirket olmadan dönüşmeye kalkmaları.
Şirketlerin ölçülebilir ve yönetilebilir bir sistem kurarak, kurum içinde dijital bir hafıza oluşturmaları gerekir. Yani şirketin geçmiş, 3 senelik, 5 senelik, 10 senelik karlılık, verimlilik, satış & pazarlama, üretim vb. verilerine anlık olarak ulaşabilmesi lazım .
10- Şirketlerin dijital dönüşüm yolculuğuna dijital olgunluk eğrisinin neresinde olduklarını bilmeden başlamalarıdır.
Türkiye’de hala çoğu firma “Dijital Olgunluk Testinin” ne varlığının ne de ne olduğunun bilincinde. Dolayısıyla bu Dijital Dönüşüm konuları da biraz laf kalabalıklığı ve tavsiye usulü ilerliyor. Öyle olunca da bir metodoloji olmadan, mevcut durum bilgisine sahip olmadan kurumlar ilerliyor. Yani ellerinde bir yol haritası olmuyor. Ama maalesef bu şekilde başlayan çoğu proje başarısızlığa mahkûm.
Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizi Nedir? Nasıl Yapılır?